Zajęcia logopedyczne organizuje się dla dzieci z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej

oraz utrudniają naukę.

Zajęcia mogą być prowadzone indywidualnie lub w grupie.

W czasie zajęć zdalnych spowodowanych pandemią, zajęcia logopedyczne prowadzone są na platformie edukacyjnej MS Teams.

 

 

 

CEL I GŁÓWNE ZADANIA TERAPII:

1. Kształtowanie prawidłowej mowy poprzez korygowanie zaburzeń w zakresie strony fonetycznej, leksykalnej, gramatycznej.
2. Stymulowanie opóźnionego rozwoju mowy.
3. Doskonalenie wymowy już ukształtowanej.
4. Wdrażanie do praktycznego wykorzystania nawyków poprawnej wymowy przyswojonej w toku ćwiczeń.
5. Usprawnianie techniki czytania i pisania.
6. Wdrażanie dzieci do obcowania z literaturą i sztuką oraz twórczej aktywności słownej.

 

 

Ogólny plan pracy logopedycznej:

 

1. Diagnoza logopedyczna
2. Ćwiczenia przygotowujące artykulatory do wywoływania zaburzonych głosek.

• Ćwiczenia oddechowe: wyrabianie oddechu dla mowy, ćwiczenia oddechu przeponowego, wydłużanie fazy wydechowej, ćwiczenia emisyjne, ćwiczenia ekonomicznego zużywania powietrza umiejętności synchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.
• Ćwiczenia narządów artykulacyjnych: języka, warg, podniebienia miękkiego, żuchwy.
• Słuchowe: usprawnianie odbioru bodźców akustycznych, rozpoznawanie wrażeń słuchowych, ćwiczenia poczucia rytmu, rozróżnianie głosek dobrze źle wypowiadanych.
• Ćwiczenia emisyjno - głosowe: wyrabianie właściwej tonacji, ćwiczenia umiejętności modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach, naśladowanie głosów.
• Artykulacyjne: usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy, wywołanie głosek w izolacji, utrwalenie ich poprawnej realizacji w logotomach, wyrazach, zdaniach, nauka wierszy, piosenek z nasileniem głoski ćwiczonej.
• Leksykalne: rozwijanie mowy poprzez opowiadanie historyjek obrazkowych, opowiadanie ilustracji, przeczytanego tekstu, udzielanie odpowiedzi na pytania, gry i zabawy ortofonicznie, ćwiczenia w czytaniu i pisaniu.

3. Ćwiczenia właściwe z zakresu korekcji wad wymowy.

• Wywołanie głoski w izolacji.
• Utrwalenie głoski korygowanej na materiale językowym w logotomach, wyrazach (nagłos, śródgłos, wygłos), zdaniach.
• Ćw. utrwalające wywołaną głoskę w wierszykach, piosenkach, wyliczankach, powiedzeniach.
• Automatyzacja popr. wymowy w mowie spontanicznej, opow. ilustracji, historyjek obrazkowych, rozmowy kierowane.
• Ćw. utrwalające z wykorzystaniem komputera.

 

4. Ćwiczenia wspomagające terapię logopedyczną.

- Ćw. ortofoniczne .

- Ćw. stymulujące rozwój słuchu fonemowego.

- Ćw. i zabawy z muzyką - logorytmika.

- Ćw. stymulujące ogólny rozwój dziecka (rozwijanie słownictwa czynnego i biernego, koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej, pamięci, myślenia, orientacji przestrzennej).

• Kształtowanie twórczej aktywności słownej dziecka poprzez tworzenie swobodnych tekstów, rymowanek.
• Wyrabianie u dzieci umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną, wskazywanie różnic pomiędzy gwarą a językiem literackim.

 

METODY PRACY:

1. Aktywne (dziecko świadomie ćwiczy mowę, bierze udział w terapii).
2. Demonstracja - pokazanie dziecku na czym polega mówienie danej głoski (poprawne ułożenie n. mowy przed lustrem).
3. Demonstracja + instrukcja - logopeda pokazuje i omawia co dzieje się z artykulatorami, mówi co dziecko ma zrobić.
4. Metoda mechaniczna - stosowanie przyborów typu szpatułka, rerek, monokinezy (ćwiczenia z palcem) oraz innych przyrządów logopedycznych.
5. Metody substytucyjne - wykorzystywane są już utrwalone głoski i przekształcane w te których dziecko nie wymawia poprawnie, np. długie wypowiadanie dziąsłowego t” prowadzi do powstania cz”, a wypowiadanie dziąsłowego cz” do powstania sz”.
6. Metody ortofoniczne - wywoływanie głosek przez odpowiednie ćwiczenia oddechowe i inne wspomagające.
7. Są również metody pasywne (zabawa, logorytmika, rytmika, rysowanie) dziecko nie zajmuje się samą mową, ale wpływają na nią emocje, pamięć, motywacja.

 

 

PLAN PRACY

1. Prace organizacyjne: przygotowanie gabinetu do podjęcia terapii logopedycznej, zebranie pomocy dydaktycznych.
2. Diagnoza logopedyczna - kwalifikowanie dzieci do zajęć logopedycznych, zapoznanie się z opiniami psych. - pedagogicznymi, konsultacje z wychowawcą i pedagogiem szkolnym, założenie dokumentacji.
3. Ćwiczenia logopedyczne.

• Oddechowe: wyrabianie oddechu dla mowy, ćw. oddechu przeponowego, wydłużanie fazy wydechowej, ćw. emisyjne, ćw. ekonomicznego zużywania powietrza i umiejętności synchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.
• Głosowe: wyrabianie właściwej tonacji, kierowanie głosu na maskę, ćw. umiejętności modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach, naśladowanie głosów.
• Słuchowe: usprawnianie odbioru bodźców akustycznych, rozpoznawanie wrażeń słuchowych, ćw. poczucia rytmu, rozróżnianie głosek dobrze i źle wypowiedzianych.
• Artykulacyjne: usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy, wywoływanie głosek w izolacji, utrwalanie ich poprawnej realizacji w logotomach, wyrazach, zdaniach, nauka wierszy, piosenek z nasileniem głoski ćwiczonej.
• Leksykalne: rozwijanie mowy poprzez opowiadanie historyjek obrazkowych, opowiadanie ilustracji, przeczytanego tekstu, udzielanie odpowiedzi na pytania, gry i zabawy ortofoniczne, ćw. w czytaniu i pisaniu.

4. Współpraca z wychowawcą, rodzicami - instruowanie o sposobie korekcji mowy, informowanie o postępach.

 

Terapia Seplenienia

Seplenienie - nieprawidłowa realizacja fonemów trzech szeregów: szumiącego, syczącego i ciszącego. Są to seplenienia typu substytucyjnego, gdyż dziecko zastępuje głoskę np. sz” głoską, którą już potrafi wymówić np. s”. Wyróżniamy również seplenienie zdeformowane, gdzie obok substytucji występuje także deformacja np.:

• międzyzębowe - jak wyżej, dodatkowo dziecko wsuwa język między zęby.
• Boczne - strumień powietrza wypływa bokiem jamy ustnej. Może to być przepływ jedno lub obu stronny.
• Wargowo - zębowe - zły układ warg (sepl. świszczące, usta zbyt wysunięte do przodu).                  Przyczyny seplenienia:

- wady anatomiczne (tyłozgryz, przodozgryz, zgryz otwarty lub inne wady zgryzu, wysokie podniebienie, brak pionizacji, krótkie wędzidełko)

- upośledzony słuch, naśladownictwo, niesprawność języka, warg,

- stany chorobowe narządów oddechowych, oddychanie przez otwarte usta, zły sposób połykania np. niemowlęcy, złe napięcie języka, anomalie zębowe, ubytki zębowe.

 

         Terapia seplenienia:

- Terapia wstępna: ćwiczenia ortofoniczne, ćw. n. artykulacyjnych, usprawnianie zaburzonych funkcji.

- Terapia właściwa:

- wprowadzenie prawidłowej głoski przez szereg ćwiczeń

- utrwalanie głoski w izolacji (tttt, dddd) - utrwalenie w sylabach, wyrazach w nagłosie, śródgłosie i w wygłosie

- utrwalenie w gr spółgłoskowych na początku i na końcu

- ćw. różnicujące głoski

- zestawienia dwu wyrazowe

- zdania dłuższe, wierszyki i piosenki

- gry dydakt., swobodna wypowiedź dziecka

 

     Terapia seplenienia bocznego:

- zaleca się stosowanie metod ortofonicznych skierowanych głównie na ukształtowanie poprawnego toru przepływu powietrza (precyzyjne dmuchnięcie na coś),

- do poprawnego dmuchania dołączamy artykulację: dmuchnięcie i wypowiadanie s” (wąż syczy s, s, s) dziecko sprawdza czy jest dmuchnięcie przykładając dłoń w pobliżu ust,

- z głoski s” do sz” można przejść przez wymawianie ciągłe s” i podwijanie języka do tyłu,

- utrwalanie wg. schematu.

 

Terapia seplenienia międzyzębowego:

- ćwiczenia na czucie położenia języka, dziecko musi wiedzieć gdzie ma być język i, że ma byś schowany za zębami,

- ćwiczenia na pionizację języka

• wg. schematu utrwalanie.

 

Terapia Rotacyzmu

 

ROTACYZM - nieprawidłowa artykulacja fonemu r”.

 

Wyróżniamy:

- mogirotacyzm - opuszczanie głoski r”

- pararotacyzm - głoska r” wymawiana jest jako l” lub j”(substytucja)

- rotacyzm właściwy:

- r. uwularny (języczkowy) - drga języczek

- r. lateralny (boczny) - drgają policzki lub kąciki ust

- r. welarny (krtaniowy)

- r. faryngealny (gardłowy) - tylna część języka zbliża się do tylnej ściany gardła.

 

Przyczyny rotacyzmu:

- niedostateczna sprawność języka (krótkie wędzidełko podjęzykowe, język gruby, zbyt wielki),

- zbyt duże lub małe napięcie mięśniowe.

 

Terapia rotacyzmu:

- Badanie słuchu fonematycznego przy rotacyźmie substytucyjnym

- Ćwiczenia usprawniające motorykę języka .

- Ćwiczenia przygotowawcze do wymawiania „r” :

- Szybkie wymawianie dziąsłowych głosek „t” i „d” oraz kombinacji z tych głosek, zmieniając ich kolejność czy dodając kolejno samogłoski np.: tttt, dddd, tdtdtdtd, tede- tede- tede, tedu- tedu- tedu

- Wymawianie wyrazów z „r” ale zamieniając tą głoskę na „l” co pomaga w uzyskaniu przedniojęzykowo - dziąsłowego brzmienia ( tlawa, dloga, cytlyna itp.)

- Ćwiczenia w dmuchaniu: dmuchanie na przyklejony do czubka języka pasekpapieru, zdmuchiwanie z czubka kawałków papieru, oraz inne ćwiczenia oddechowe

Zabawy z językiem : parskanie, konik, samochód, wylizywanie soku, czekolady z podniebienia, mycie językiem zębów, wypychanie językiem policzków itp.

Ćwiczenia utrwalające wywołaną głoskę „r” :

- Wymawianie wyrazów lub zbitek spółgłoskowych, gdzie „r” występuje w otoczeniu „t” i „d” np.: tda,tdo, tde, tdu, teda, tedo, tede, tedu, tedy, trla, trlo, trle, trlu oraz wyrazów typu : drops, drabina, trawa, wiatr (język za wałkiem dziąsłowym)

- Wymawianie wyrazów gdzie „r” występuje w grupach spółgłoskowych

- Wymawianie wyrazów gdzie „r” występuje w grupach samogłoskowych.

Dalej wg. schematu utrwalania.

 

 

 

Terapia Parasygmatyzmu
1. Parasygmatyzm (substytucje głosek), czyli zastępowanie jednych głosek dentalizowanych innymi, realizowanymi prawidłowo.

Najczęściej obserwuje się następujące substytucje:

- spółgłoski: sz, ż, cz, dż - zastępowane są szeregami: s, z, c, dz;

(przykład: myszy - mysy, szafa - safa, żaba - zaba, czekolada - cekolada, dżungla - dzungla)

- oba szeregi: s, z, c, dz, i sz, ż, cz, dż - zastępowane są przez szereg : ś, ź, ć, dź;

(przykład: szafa - śafa, żaba - źaba, czekolada - ćekolada, dżungla - dźungla, sałata - śałata, zapałki - źapałki, cebula - ćebula, dzbanek - dźbanek)

- spółgłoski zwarto szczelinowe: c, dz, ć, dź, cz, dż - mogą też być zastępowane przez - spółgłoski szczelinowe: s, z, ś, ź, sz; (przykład: cebula - sebula, dzbanek - zbanek, ćma - śma, dźwig - źwig, czapka - szapka, dżokej - żokej)

- spółgłoski dentalizowane: s, sz, ś, c, cz, ć - są zastępowane przez spółgłoskę zwartą t; (przykład: sałata - tałata, szafa - tafa, siano - tano, cebula - tebula, czapka - tapka, ćma - tma)

- głoski z, rz, ź, dz, dż, dź - przez spółgłoskę zwartą d; (przykład: zapałki - dapałki, rzeka - deka, zima - dima, dzwonek - dwonek, dżokej - dokej, dziki - diki)

2. Przyczyny parasygmatyzmu:

Parasygmatyzm, to najprostsza forma seplenienia. Nie obserwuje się w nim nieprawidłowości w ułożeniu języka, nie ma też wadliwej budowy anatomicznej narządów artykulacyjnych. Dziecko po prostu stosuje zamiennie głoski z trzech szeregów, mówi na przykład: selki zamiast szelki, coło zamiast czoło albo ziaba zamiast żaba, czy szanki zamiast sanki.

3. Terapia parasygmatyzmu:

- ćwiczenia ortofoniczne, ćw. n. artykulacyjnych, usprawnianie zaburzonych funkcji

- wprowadzenie prawidłowej głoski przez szereg ćwiczeń

- utrwalenie w sylabach, wyrazach w nagłosie, śródgłosie i w wygłosie

- ćw. różnicujące głoski

- zestawienia dwu wyrazowe

- zdania dłuższe, wierszyki i piosenki

• gry dydakt., swobodna wypowiedź dziecka.

 

Ćwiczenia wykonujemy systematycznie – raz dziennie po  około 15 – 20 min.

Ćwiczenia języka, warg,  żuchwy, podniebienia, oddechowe:

 

Ćwiczenia języka

• Kląskanie czubkiem języka w podanym rytmie.
• Dotykanie językiem poszczególnych zębów (liczenie zębów).
• Przesuwanie językiem po zewnętrznej powierzchni górnych i dolnych zębów.
• Wysunięty język przesuwać poziomo z jednej strony na drugą.
• Wysuwać język – język wąski i szeroki.
• Kierować język w kąciki ust: w prawo i w lewo.
• Unosić język na górną wargę – język wąski i szeroki.
• Oblizywać wargi podczas coraz szerszego otwierania.
• Dotykać czubkiem na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej dolnej szczęce.
• Przesuwać język po wewnętrznej stronie zębów górnych i dolnych.
• Unoszenie języka w górę i w dół.
• Mlaskanie czubkiem języka.

Ćwiczenia warg:

• Wysunąć wargi do przodu (jak przy artykulacji u), a następnie spłaszczyć kąciki do tyłu 
• (jak przy samogłosce i).
• Ułożyć dolną wargę na górną i górną na dolną.
• Dolną wargą zasłonić dolne zęby i górną wargą górne zęby.
• Zamknąć usta i przesunąć je w lewą, a potem w prawą stronę.
• Utrzymać ołówek między ustami.
• Wprawić usta w drganie (parskanie).
• Ssać wargę górną potem dolną.
• Cmokać.
• Wciągać powietrze ustami zaciśniętymi.
• Zagwizdać parę razy na jednym tonie.

Ćwiczenia oddechowe:

• Chuchanie na zmarznięte ręce.
• Chłodzenie gorącej zupy na talerzu (ręce ułożone na kształt miseczki) – dmuchanie ciągłym strumieniem.
• Zdmuchiwanie mlecza – długo, aż spadnie ostatnie nasionko.
• Wypuszczanie powietrza z balonika, piłki, dętki (długie sssss).
• Parskanie wargami: prr, brr...
• Nadmuchiwanie baloników.
• Na jednym wdechu ciągnąć po dwie samogłoski np.: ao, eo, uo, ei...
• Liczenie na jednym wdechu.
• Powtarzanie zdań szeptem.

Ćwiczenia żuchwy :

Przed przystąpieniem do ćwiczeń żuchwy należy ją rozgrzać. Jak to zrobić? Trzeba rozmasować staw skroniowo-żuchwowy. W tym celu otwórzcie mocno buzię i palcem znajdźcie miejsce przyczepu żuchwy do czaszki, to lekkie wgłębienie, które się porusza przy otwieraniu buzi. Po odnalezieniu tego miejsca palcem róbcie na nim kółka, wtedy łatwiej będzie Wam robić ćwiczenia. Gotowi? To świetnie! Zatem zaczynamy ćwiczenia.

1. Opuszczanie żuchwy – powoli i spokojnie opuszczajcie żuchwę, starając się jak najszerzej otworzyć buzię. Po serii powolnych ruchów, przyspieszcie je.
2. Ziewanie – świetne ćwiczenie na rozluźnienie stawu. Ziewnijcie kilkukrotnie.
3. Robienie kółek żuchwą – raz w prawo, raz w lewo. Ćwiczenie wykonajcie trzykrotnie.
4. Przeżuwanie – ruszajcie buzią tak, jak byście coś jedli lub coś żuli.
5. Guma do żucia – można ją wykorzystywać właśnie do rozluźniania mięśni żuchwy. 
6. My logopedzi, w tym autorka tego tekstu, często zalecamy żucie gumy osobom, które po raz pierwszy przychodzą do gabinetu, by ich mięśnie były bardziej rozluźnione do ćwiczeń.
7. Wysuwanie dolnej szczęki – spróbujcie wysunąć brodę przy otwartej buzi i utworzyć tzw. „balkonik”. UWAGA! To ćwiczenie zalecane jest przy tyłozgryzach. Jeśli ktoś ma przodozgryz, nie może wykonywać tego ćwiczenia!
8. Przesuwanie żuchwy ku tyłowi – Spróbujcie cofnąć brodę. Można tego dokonać przykrywając dolną wargą dolny łuk zębowy, wtedy żuchwa sama się cofnie. UWAGA! To ćwiczenie zalecane jest przy przodozgryzach. Jeśli ktoś ma tyłozgryz, nie może wykonywać tego ćwiczenia, ponieważ swoją wadę zgryzu będzie jeszcze mocniej utrwalać!
9. „Zamiatanie” żuchwą – przy otwartej buzi przesuwajcie dolną szczękę rytmicznie na boki, najpierw powoli, a potem coraz szybciej.
10. „Małpa” – ruszajcie żuchwą we wszystkich kierunkach, podobnie jak wykonują to małpy. To doskonałe ćwiczenie rozluźniające.
11. „Zgryzanie cegły” - opuśćcie nisko buzię, powoli próbujcie „zgryźć cegłę” – trzeba napiąć mięśnie, ale nie zamykać jamy ustnej. W pewnym momencie dajcie za wygraną, już nie spinajcie mięśni. Żuchwa się rozluźni, a Wy zamknijcie buzię.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

1. Płukanie gardła – to jedno z najprostszych i najbardziej znanych ćwiczeń podniebienia miękkiego.
2. Chuchanie na ręce tak - dokładnie tak, jak robicie to zimą, gdy zmarzną Wam ręce.
3. Chrapanie na wdechu i wydechu – to wcale.?nie jest łatwe, prawda? I łaskocze 
4. Spróbujcie kaszleć z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej lub kaszleć z otwartą buzią.
5. Energicznie wymawiajcie połączenia głoskowe typu: ygy-ygo-ygu, ak-ka, ag-ga, uk-ku, ug-gu, ok-ko, og-go, ek-ke, eg-ge, yk-ky, yg-gy, ik-ki, ig-gi.
6. Trzymając usta szeroko otwarte, wymawiajcie bardzo krótko samogłoski: a, e, i, o, u, y.
7. Nabierzcie powietrze ustami, zatrzymajcie go w policzkach, a następnie wypuśćcie powietrze nosem.
8. Udawajcie, że czymś się zachwycacie. W tym czasie miejcie otwarte buzie i możecie zobaczyć w lustrze, jak rusza się języczek podniebienny.
9. Szczery śmiech jest lekiem na wszystko i tu także może Wam pomóc. Śmiejcie się więc jak najwięcej! Wtedy pracuje podniebienie miękkie i nie tylko, bo wszystkie partie mięśni naszego ciała.

Ćwiczenia pionizacji języka oraz dojrzałego sposobu połykania
Przy prawidłowym połykaniu, płyny nie wyciekają z jamy ustnej, język znajduje się na podniebieniu, a wargi nie powinny mocno zaciskać się (w momencie połykania). Nieprawidłowe połykanie prowadzi do powstawania lub pogłębiania wad zgryzu. Wady zgryzu z kolei związane są z powstawaniem różnorodnych wad wymowy, np. wymowy międzyzębowej. Długotrwałe ssanie smoczka przez dziecko powoduje również brak pionizacji języka – potrzeby do realizacji niektórych głosek.

 

 

ĆWICZENIA NA PIONIZACJĘ JĘZYKA :

1. Huśtawka- przy otwartej buzi podnosić i opuszczać czubek języka. Nie może on wysuwać się przed zęby
2. świnka -mlaskać
3. konik -stuka kopytkami kląskać
4. glonojad -przyssać czubek języka do podniebienia tuż za zębami – przy otwartej buzi
5. wiewiórka maluje sufit -oblizywać podniebienie czubkiem języka ( pędzlem ) przy otwartej buzi
6. biedronka lub muchomor -„malować” czubkiem języka kropki na podniebieniu – przy otwartej buzi
7. dzięcioł -„stukać” czubkiem języka w podniebienie tuż za zębami – przy otwartej buzi
8. zlizywać z wałka dziąsłowego ( górka za górnymi zębami ) nutellę, miód, dżem lub serek 
9. (czubkiem języka przy otwartej buzi)
10. trzymać między wałkiem dziąsłowym a czubkiem języka drażetkę, rodzynkę, 
11. kawałek chleba, wafelka, ciastka lub parówki przy otwartej buzi. Kto dłużej utrzyma?
12. przykleić do wałka dziąsłowego kawałeczek opłatka lub chrupka. Odklejać czubkiem języka przy otwartej buzi
13. trzymając czubek języka „ przyklejony” do podniebienia tuż za zębami otwierać i zamykać buzię.
14. Z ćwiczeniami pionizacji języka ściśle wiążą się ćwiczenia prawidłowego połykania:
15. Unoszenie języka za górne, przednie zęby;
16. Dotykanie wskazanego miejsca palcem, metalową szpatułką, językiem;
17. Ćwiczenia ze śpiewem sylab – „la la la…, lo lo lo…”;
18. Połykanie śliny przy zamkniętych zębach; szerokim uśmiechu, język trzymamy przez cały czas za górnymi zębami;
19. Picie i połykanie płynów – dziecko pije wodę lub inny napój po jednym łyku, kolejno zachowując czynności: nabiera łyk napoju, unosi język, zamyka zęby, połyka płyn.