Dysleksja rozwojowa

 

Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

 

Terminologia

Najczęściej stosuje się termin "dysleksja rozwojowa" dla określenia syndromu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania.

    - DYSLEKSJA - specyficzne trudności w czytaniu;

    - DYSORTOGRAFIA - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne);

    - DYSGRAFIA - niski poziom graficzny pisma.

 

Przyczyny

Zaburzenia funkcji percepcyjno motorycznych (spostrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej), funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.

 

Etiologia

Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne i zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego (w okresie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu). Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.

https://www.ptd.edu.pl/cotojest.html

 

Terapia pedagogiczna nie jest równoznaczna z nauczaniem, nie polega więc na wyrównywaniu zaległości i braków w nauce. Temu służą zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, będące zupełnie inną formą pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom na terenie szkoły. Stąd właśnie zajęcia z zakresu terapii pedagogicznej może prowadzić jedynie specjalista mający odpowiednie kwalifikacje. 

 

Zadania terapeuty:

 

1.Stała współpraca z pedagogiem i psychologiem  szkolnym i wychowawcami klas.

2.Stosowanie się do zaleceń Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, zawartych w Opinii Poradni dotyczącej ucznia.

3.Opracowanie Indywidualnego Programu Pracy Terapeutycznej dla ucznia (do wglądu w dziennikach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych).

4.Rozmowy indywidualne z uczniami i rodzicami w sytuacjach problemowych.

5.Udzielanie porad uczniom oraz ich rodzicom odnośnie rozwiązywania problemów związanych z rozwojem, nauką i zachowaniem.

6.Eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji.

7.Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów.

8.Stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych (korekcja zaburzonych analizatorów).

9.Kompensacja zaburzonych analizatorów poprzez analizatory działające prawidłowo.

 

Dobór ćwiczeń dostosowany jest do zaburzenia, wieku, umiejętności i zainteresowań ucznia.

 

Cele główne zajęć korekcyjno - kompensacyjnych:

 

• Stymulowanie rozwoju ucznia.
• Usprawnianie zaburzonych funkcji.
• Usprawnianie funkcji językowych.

 

 

 

 

Cele szczegółowe:

• stymulowanie ogólnego rozwoju ucznia
• usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjnych i motorycznych
• przezwyciężanie trudności w opanowaniu umiejętności czytania i pisania
• zaspokojenie potrzeb rozwojowych dziecka poprzez uwzględnienie specyfiki jego trudności w nauce oraz dostrzeganie mocnych stron
• kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego
• kształtowanie umiejętności zastosowania w praktyce posiadanej wiedzy
• wzbogacanie słownika uczniów
• rozbudzanie motywacji do pracy nad wyrównywaniem braków
• wdrażanie do samodzielności w pracy
• utrwalenie podstawowych zasad ortograficznych
• doskonalenie umiejętności samokontroli pisanych tekstów.

 

Metody:

• oparte na praktycznej działalności  uczestników zajęć
• oparte na obserwacji, np.: pokaz
• oparte na słowie: praca z książką, opowiadanie
• aktywizujące: gry dydaktyczne
•  programowane: z użyciem komputera

 

Środki dydaktyczne:

• mozaiki,
• układanki – „Tangram”,
• „warsztat grafomotoryczny” – gumowe plansze i białe kredki,
• pisaki suchościeralne i plastikowe osłonki z wymiennymi kartami do rysowania po śladzie,
• loteryjki sylabowe,
• loteryjki obrazkowo-sylabowe,
• domino obrazkowe i wyrazowe, gry edukacyjne.

 

 

Przykładowe ćwiczenia wykorzystywane na zajęciach:

 

1.Ćwiczenia rozwijające analizator wzrokowy.

   Ćwiczenia te powinny uwzględniać spostrzegawczość, analizę i syntezę,
   kierunkowość, pamięć wzrokową, koordynację.

 Rodzaje ćwiczeń:

• Dobieranie par jednakowych obrazków i figur geometrycznych
• Odtwarzanie z pamięci układów elementów-obrazków, przedmiotów, figur geometrycznych
• Rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w układach elementów
• Układanie obrazków wg instrukcji słownej
• Układania obrazków wg kolejności ich pokazywania
• Układanie obrazków z części
• Dobieranie części obrazka do całości
• Układanie figur geometrycznych z części
• Dobieranie części figury geometrycznej do całości
• Układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych wg wzoru i z pamięci
• Rysowanie kompozycji za pomocą szablonów
• Uzupełnianie niedokończonych rysunków i figur geometrycznych
• Rysowanie kompozycji geometrycznych wg wzoru
• Budowanie wg wzoru kompozycji z klocków
• Wyszukiwanie różnic między obrazkami
• Wyszukiwanie podobieństw między obrazkami
• Wyszukiwanie i dobieranie jednakowych par liter napisanych tymi samymi kolorami o różnej wielkości, grubości, czcionce, położeniu, ukrytych w tle, nałożonych na siebie
• Zaznaczanie mylonych liter w tekstach
• Składanie liter z pociętych części
• Wyszukiwanie sylab w tekście, podkreślanie ich
• Wycinanie liter z gazet, stemplowanie, lepienie z gliny
• Tworzenie plansz, albumików z trudnymi literami, sylabami, wyrazami
• Rysowanie kształtów liter z nazywaniem ich, wyśpiewywaniem
• Pisanie liter z pamięci, dorysowywanie im brakujących elementów
• Czytanie i pisanie sylab, wyrazów z literami, które dzieci mylą
• Dobieranie wyrazów do obrazka
• Składanie wyrazów z rozsypanki literowej i sylabowej
• Tworzenie zdań z rozsypanki wyrazowejØWyszukiwanie krótszych wyrazów w dłuższych
• Dyktanda graficzne

 

 

 

 

 

2.Ćwiczenia funkcji słuchowej.

Celem ich jest usprawnianie percepcji słuchowej, koncentracji na bodźcach słuchowych, umiejętności różnicowania dźwięków i ich lokalizacji w czasie i przestrzeni, analizy i syntezy, prawidłowej artykulacji, pamięci słuchowej, koordynacji.

 

Przykłady ćwiczeń:

• Wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z otoczenia i ich lokalizacja
• Różnicowanie głosów przyrody
• Różnicowanie instrumentów muzycznych
• Różnicowanie wysokości natężenia i barwy dźwięków
• Odtwarzanie struktur rytmicznych
• Odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych
• Odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych
• Zabawy ruchowe ze śpiewem
• Podział wyrazu na sylaby wg stopnia trudności
• Liczenie sylab w wyrazach
• Porównywanie liczby sylab w wyrazach
• Tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby
• Kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowychØSynteza podanych sylabØOkreślenie ich miejsca w wyrazie
• Określenie głoski w nagłosie, wygłosie i śródgłosie
• Analiza głoskowa wyrazów
• Liczenie liczby głosek w wyrazie
• Synteza podanych głosek
• Określenie miejsca danej głoski w wyrazie
• Tworzenie rymujących się wyrazów
• Tworzenie wyrazów z pierwszych i ostatnich głosek wyrazów podanych
• Zapamiętywanie ciągów wyrazowych
• Zapamiętywanie krótkich wierszyków i piosenek
• Pisanie ze słuchu
• Wysłuchiwanie krótkiego wyrazu w dłuższym
• Liczenie wyrazów z zdaniach
• Zabawa w głuchy telefon

 

3.Ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności manualne.

Celem ćwiczeń jest usprawnianie motoryki rąk oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej (ćwiczenia rozmachowe, ćwiczenia usprawniające małe ruchy rąk, ćwiczenia graficzne).

 

 

Rodzaje ćwiczeń:

• Zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn ruchami pionowymi, poziomymi z zachowaniem kierunku do lewej do prawej, z góry na dół
• Zamalowywanie dużych konturów rysunków
• Malowanie dużych form falistych i szlaków
• Pogrubianie konturów dużych rysunków, figur geometrycznych, liter itp.
• Układanie konstrukcji przestrzennych z gotowych elementów
• Układanki płaskie
• Modelowanie z plasteliny, modeliny...
• Wycinanie, wydzieranie z papieru
• Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków rzez otwory w tekturach
• Wycinanki-naklejanki z materiałów o różnej fakturze
• Proste zabawy składania papieru-origami
• Stemplowanie –tworzenie wzorów wg własnej kompozycji
• Zabawy pacynkami
• Rzucanie piłek lub woreczków z piaskiem do kosza
• Ugniatanie piłeczek, krążków
• Pogrubianie konturów-wodzenie po wzorze
• Rysowanie po śladzie kropkowym
• Rysowanie za pomocą szablonów
• Kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną, rysowanie na szkle i folii
• Kreskowanie –wypełnianie konturów
• Zamalowywanie kredkami małych przestrzeni
• Rysowanie szlaczków litero podobnych w liniaturze
• Pisanie liter jednym ruchem, sylab z uwzględnieniem połączeń między literami
• Ćwiczenie szybkości pisania sylab, wyrazów, zdań.

 

4.Ćwiczenia usprawniające czytanie i pisanie.

• Ćwiczenia percepcji wzrokowej, słuchowej i sprawności manualnej na etapie litery, głoski, sylaby, wyrazu i zdania –dostosowane do konkretnej trudności
• Ćwiczenia w czytaniu głośnym w krótkich ekspozycjach oraz czytaniu cichym.ØPrzepisywanie, pisanie z pamięci i ze słuchu wyrazów, zdań z trudnymi głoskami
• Rebusy, krzyżówki, zagadki, praca z ciekawymi tekstami, tworzenie własnych tekstów
• Czytanie chóralne, naprzemienne, na czas...

 

 

 

 

5.Ćwiczenia rozwijające kompetencje matematyczne.

• Liczenie na głos rożnych przedmiotów z gestem wskazywania liczonych elementów
• Porównywanie liczebności zbiorów przez przeliczanie i układanie w pary
• Układanie i rozwiązywanie zadań z wykorzystaniem sytuacji życiowych
• Układanie zadań do treści przedstawionych na obrazkach
• Klasyfikowanie, dobieranie w pary, segregowanie
• Przekształcanie i badanie skutków w różnych sytuacjach życiowych
• Zabawa w kupowanie i sprzedawanie
• Ćwiczenia w rozpoznawaniu czasu na zegarze

 

6.Oddziaływanie terapeutyczne, wyciszające, łagodzące napięcia emocjonalne i stres.

• Słuchanie różnorodnych utworów muzycznych z próbą analizy ich nastrojowości
• Ćwiczenia kształtujące umiejętność wyrażania własnych emocji zgodnie z wymogami społecznymi
• Ćwiczenia kształtujące i rozwijające umiejętność empatii
• Rozmowy terapeutyczne podnoszące samoocenę ucznia oraz jego wiarę we własne umiejętności.

 

 

Treści programu będą realizowane w dowolnej kolejności i dostosowane do potrzeb, możliwości i zainteresowania uczniów.

W czasie zajęć zdalnych realizacja programu terapeutycznego odbywać się będzie na platformie edukacyjnej MS TEAMS.